Gladwell'e göre başarıyı yalnızca yüksek IQ ile açıklamak doğru değil. Başarıya katkı sağlayan bir dizi faktör bulununyor. Doğru soydan gelmek ve etnik kimlikte olmak, yol gösterici ve orta veya üst tabaka ebeveynlere sahip olmak, doğru zamanda doğmak, doğru zamanda ve doğru yerde bulunmak, kültürel özellikler, çok çalışmak vb. bunların her biri başarının elde edilmesinde büyük öneme sahip. İşte birkaç örnek:
- Hockey milli takımında oyuncuların büyük kısmının, Ocak- Mart ayları doğumlu olması – seçmelerde yaşı büyük olanlara şans verilmesi ancak yılın sonuna doğru doğanlara şans tanınmaması.
- 10.000 saat kuralı – bir şey üzerinde ne kadar çalışılırsa o kadar büyük başarı elde edilir. Beatles’ın Hamburg barlarında haftanın 7 günü, günde 8 saat çalması, Bill Joy ve Bill Gates’in saatlerce bilgisayar ile uğraşması, Mozart’ın ünlü olmadan önce saatlerce piyano çalması vb.
- Doğru zamanda doğmak ve doğru background’dan gelmek başarıda belirleyicidir. Örneğin, dünyanın en zenginlerine bakıldığında büyük buhranın hemen sonrasında 30’lu yıllarda zenginleşen işadamları ile 1950-57 yılları doğumlu teknoloji ile bağlantılı dehalardır. Öte yandan, etnik kimlik ve aile de çok önemli. Örneğin, 1970’lere kadar ABD’de WASP – White Anglo-Saxon Protestan avukatlar, yalnızca şirket davalarına bakıp, müthiş paralar kazanırken, Yahudi ailelerden gelen avukatlar dışlanır ve az sayıdaki ceza davalarına bakarlarmış. Ancak 1970’lerden sonra yasal düzenlemelerin de değişmesi ile WASP avukatların baktığı dava sayısı azalmış ve ceza davaları daha yaygın hale gelmiş. Devir, Yahudi avukatların devri olmuş.
- Gelinen soyun ve etnik kimlik, başarıda çok önemli. 1880’li yıllarda Doğu Avrupa kökenli Yahudiler, ABD’ye yoğun olarak göç ettiler. Avrupa’da Yahudilerin toprak sahibi olması yasak olduğu için Yahudiler, Avrupa ülkelerinde büyük şehirlerde yaşamakta ve çoğunluklar zanaat ve ticaret ile uğraşmaktadırlar. Bu nedenle, ABD’ye göçen ilk göçmenler de şehirlerde küçük, tek odalı dairelerine yerleştiklerinde tekstil ve hazır giyim başta olmak üzere ticari aktivitelere yönelmişlerdir. Çoğunluklar karı-koca birlikte çalışmışlar, tek odalı evlerinin bir bölümünü sweat shops – yani üretim yeri olarak kullanmışlardır. Buna karşılık, Avrupa’da tarım ile uğraşan İtalyanlar ve diğer Batı Avrupa halkları şehir yaşamına adapte olmada zorluk çekmişlerdir.
- Kültürel Kalıtım, başarıda etkin olan diğer bir faktör. Kore havayollarında çok sık uçak kazalarının yaşanması ve bunda Kore kültüründeki hiyerarşik ilişkilerin pilotlar arasında da kendini göstermesinin büyük rol oynaması – iletişim kopukluğu ve kule ile görüşmelerde yanlış anlaşılmalar. Diğer örnek, yılın büyük bir kısmında sabah erkenden kalkan ve yıl boyunca çalışan pirinç çiftçilerinin matematik zekasının çok gelişmiş olması. Asyalıların matematikte Batı’ya göre daha iyi olmalarında, nesiller boyu süregelen bu alışkanlık ve yaşam tarzının etkin olması. Aynı şekilde, ABD’nin bazı kırsal bölgelerinde zor yaşam şartlarının ve hayvancılıkla uğraşan halklarda onurun çok önemli olması gibi.
- Son olarak, ebeveynlerin çocuklar ile ilişkileri, iletişim kurmaları, çocuğun bulunduğu ortamda bilgiye erişiminin kolaylığı da başarıda çok önemlidir.
Okuması çok keyifli, bilgilendiren ve zaman zaman da şaşırtan bir kitap...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder